Nederland blijft steeds verder achter bij de ons omringende economieën, laat staan bij de snel groeiende economieën als Azië en Zuid-Amerika. Er wordt te weinig geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling, er is te weinig durfkapitaal, er zijn te weinig hoogwaardige nieuwe starters en snelle groeiers, de OEM-industrie blijft achter en het onderwijs in exacte wetenschappen en techniek levert te weinig talent af.

Nederlandse R&DE is ingedut

TNO is in zijn vandaag verschenen boek De Staat van Nederland Innovatieland 2012 weinig optimistisch. Nederland is ingedut, zo vinden de wetenschappers, en dat komt doordat Nederland naar het lijkt ongeschonden door de eerste crisisjaren is gekomen. Daardoor is er weinig noodzaak gezien in het investeren in onderzoek en ontwikkeling, het stimuleren van toptalent en het vergroten van dynamiek, vernieuwing en innovatiekracht, zegt TNO.

Doordat de vergrijzing een inhaalslag met het 'eigen' arbeidspotentieel niet mogelijk maakt, zal kennis van buitenaf moeten worden gehaald. TNO pleit dan ook voor bijsturing van het migratiebeleid. "Waar ons eigen arbeidsaanbod te kort schiet, bieden buitenlandse kenniswerkers uitkomst", schrijven de onderzoekers. Die kenniswerkers kunnen zelf worden opgeleid door talentvolle buitenlandse studenten aan te trekken en vast te houden. Met name in dat laatste ligt volgens de schrijvers de uitdaging.

Te veel politiek in kennis- en innovatiebeleid

Zorgelijk is volgens TNO dat het kennis- en innovatiebeleid in Nederland is toenemende mate is 'gepolitiseerd' is, met andere woorden onderdeel van het ideologische links-rechtsdebat. De schrijvers kijken naar Duitsland, waar men erin is geslaagd om dat beleid juist te ontdoen van politieke smetten. "Het belang van kennis- en innovatiebeleid wordt daar breed gedragen." Een dergelijke ontpolitisering zou een sleutelbijdrage kunnen leveren aan de versterking van de concurrentiepositie en verdienvermogen, poneren de schrijvers, en "daarmee het fundament voor onze toekomstige welvaart leggen."

Nederland heeft natuurlijk ook sterke punten, vindt ook TNO, en een aantal daarvan liggen in de technologiesector. Zo staat Nederland in de wereldtop op het gebied van patenten, royalty's en licentievergoedingen en heeft ons land een goede ict-infrastructuur en scoort het goed op beschikbaarheid van nieuwe technologieën. Alleen volgt het onderwijs daar niet in, de doorgifte van kennis is niet voldoende.