'Kijkend naar de recente historie hebben we te maken met twee totaal verschillende recessies, een financiële en een politieke, de eurocrisis. De eerste, financiële, heeft flink huisgehouden in de bedrijfstak. Het positieve hierbij is dat veel bedrijven nu hun personeelbestand dusdanig hebben ingericht dat ze hiermee wat flexibeler zijn geworden. Met zo'n flexibele schil kunnen ondernemers wat sneller inspelen op een tijdelijk financiële mindere periode.'

Personeel op peil

‘Tijdens de economische financiële crisis heeft bovendien de deeltijd-WW bedrijven geholpen om het personeelsbestand kwalitatief op peil te houden. Wat wel moet worden gezegd, is dat er veel op het eigen vermogen is ingeteerd. Na deze eerste crisis zagen we dat de bedrijven langzaam weer de weg naar boven wisten te vinden. Deze opleving was echter niet structureel en stagneerde helaas weer te snel. Dit werd toch grotendeels veroorzaakt door de eurocrisis, begonnen in de zuidelijke eurolanden. De mondiale economie kreeg een forse financiële duw en je ziet dat vooral de exporterende bedrijven of bedrijven die dit via andere bedrijven doen, het hoofd nog steeds redelijk goed boven water kunnen houden. Ik heb het hier dan vooral over de exporterende bedrijven naar Duitsland.'

Voorzichtigheid troef

Toch is er, volgens Van Straalen, nog veel onzekerheid en dit leidt tot een verschraling van de economie. ‘Bedrijven die nu een klein wolkje zien verschijnen aan de horizon, zien het plotsklaps alleen maar donkerder worden en nemen nu eerder maatregelen dan in het verleden. Ze trappen dus eerder op de rem terwijl dit misschien niet nodig is. Ze worden voorzichtig. Een van de gevolgen hiervan is dat de bereidheid tot het doen van investeringen - in mijn beleving nog steeds noodzakelijk om straks in de nabije toekomst er weer klaar voor te zijn - afneemt.'

Naast de bedrijven waarbij de focus nadrukkelijk op de export ligt, hebben we in ons land natuurlijk ook bedrijven die gericht zijn op de Nederlandse consumentenmarkt en te maken hebben met de binnenlandse business to business. ‘Deze bedrijven zitten in een lastig parket. Met de bouw natuurlijk als negatieve koploper. Nieuwbouw, utiliteitsbouw, renovatie, het is er slechts mondjesmaat. Het lichtpuntje dat na de eerste crisis flauw ging branden, is inmiddels weer gedoofd. En dat is zuur, heel zuur.'

Bouw uit slop

Van Straalen is ervan overtuigd dat het uit het slop trekken van de bouw een voorwaarde is om de economie weer te laten floreren. ‘Het vliegwiel moet weer in beweging komen, te beginnen bij de bouw. Kijkend naar sec de bouw, dan heb je het niet eens over enorme getallen aan bedrijven en personeel, maar iedereen die direct of indirect aan de bouw is gerelateerd, deze groep is vele malen groter. Denk hierbij aan de zzp'ers, denk hierbij aan alle aan de bouw toeleverende bedrijven. Ook onze leden. Dit heeft een gigantische impact op de economie. In mijn optiek moeten we de totale verhuismarkt vlot trekken. Dat we hier niet te lang mee moeten wachten, lijkt me duidelijk. Een opleving van de bouwsector, dat is wat we nodig hebben.'

Impact woningbouwverenigingen

‘De ‘verhuisattitude' in Nederland is momenteel ronduit slecht. Er wordt nauwelijks nog gebouwd en hiernaast doen de woningbouwverengingen ook helemaal niets terwijl er gouden kansen liggen.' Dit vraagt om een toelichting. ‘Woningbouwverenigingen hebben enorme aantallen woningen in de verhuur. Als zij nu besluiten om deze grote aantallen te gaan renoveren, krijgt de bouwsector een enorme boost. Maak de huurwoningen groen, duurzaam en energiezuinig, maak ze aantrekkelijk voor een hogere huurprijs en/of verkoop. Dit woningsegment kan ideaal zijn voor starters op de woningmarkt. Mochten de verkoopprijzen toch nog aan de te hoge kant zijn, zou de overheid hierop inspelen door ze aan te bieden als premie A- en premie B-woning. Er ligt derhalve een mooie uitdaging bij de verantwoordelijke minister.' Op 10 februari gaf minister Liesbeth Spies (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) nog aan dat er nu geen extra maatregelen komen om de woningbouw te stimuleren. Met bovenstaande kan ze een mooie klap geven op het herstel in de bouw, vindt Van Straalen.

Bezuinigingen

Het kabinet zal zich de komende weken ook gaan beraden op een nieuwe bezuinigingsronde. Naast de 18 miljard zal er nog een slordige 10 miljard aan bezuinigingen moeten worden doorgevoerd. Dit om het begrotingstekort onder de verplichte 3 procent te houden. Volgens de Metaalunie-preses kan dit worden bereikt met drie of vier ingrijpende maatregelen. ‘Je moet niet op te veel onderdelen willen gaan bezuinigingen, overal een beetje weghalen, werkt gewoonweg niet en brengt onnodig veel kosten met zich mee.' Van Straalen denkt dat met het verhogen van de btw en accijnzen en het op de nullijn houden van de overheidsuitgaven, ambtenarensalarissen en uitkeringen, je de 10 miljard al zo'n beetje te pakken hebt. ‘Maar er moet vooral ook gekeken worden naar structurele hervormingen, zoals die van de woningmarkt en de arbeidsmarkt.'

Kabinet Rutte

Over het huidige kabinet is Van Straalen, kijkend naar het ondernemersklimaat, best wel te spreken. ‘Het huidige kabinet laat in elk geval blijken dat het zich terdege bewust is van het belang van de Nederlandse industrie. Ook de insteek om het subsidieland slimmer in te richten, is een positieve ontwikkeling.' Over de topsectoren is Van Straalen voor nu nog minder enthousiast. ‘Het moet zich echt nog beter uitkristalliseren voor met name de impact op het mkb en in het bijzonder de mkb-metaal. De Metaalunie is naast andere topsectoren vooral betrokken bij de hightech topsector. ‘Ik ben van mening dat er te veel wordt gekeken naar de grotere kartrekkers. Bovendien lijkt alles zich af te spelen rondom Eindhoven. En dat is natuurlijk niet zo. Ook zijn er vele kleinere ondernemingen die prima meedoen op het hightech speelveld. Het moet beter in kaart worden gebracht, geconcretiseerd en de bijdragen die hieruit naar voren komen, zullen goede initiatieven zijn waarmee we mondiaal een rol van betekenis kunnen en moeten gaan spelen.'

ESEF en Techni-Show

Van Straalen voorziet een wat kwakkelende periode. Niet echt positief dus. ‘Nee, de economische vooruitzichten zijn sterk afhankelijk van hoe de eurocrisis verder wordt aangepakt en opgelost. We zijn in Nederland sterk afhankelijk van de export en dat blijven we. Wat in dit verband wel positief is, is dat Duitsland het gewoon goed blijft doen. Dat is voor ons dan ook mooi meegenomen. Naast de eurocisis moet de bouwsector nu echt ‘los' komen. Maar dat heb ik al uitvoerig toegelicht. Er zijn ook wel enkele lichtpuntjes. Zo zien we bij onze leden dat de aanvragen voor werk op een redelijk niveau ligt. Daarnaast hebben we in maart de ESEF en Techni-Show. Het is belangrijk voor bedrijven om zich hier te presenteren aan een, naar verwachting, groot aantal bezoekers. Laten we ervan uitgaan dat de beurzen een mooie upswing kunnen maken voor goede tijden in de maakindustrie. Want dat deze er (weer) komen, staat buiten kijf.'

Michaël van Straalen is voorzitter van de Koninklijke Metaalunie. Hij zit in zijn vijfde jaar. Koninklijke Metaalunie is de grootste ondernemersorganisatie die Nederland rijk is. Deze metaalclub telt bijna veertienduizend leden. Naast het voorzitterschap is Van Straalen vicevoorzitter van MKB Nederland en lid van de Sociaal Economische Raad (SER). Daarnaast is hij directeur-eigenaar van drie bedrijven in de metaalsector: De Boer bv in Hardenberg, Heycop Systemen in Nieuwegein en Industrieel Ontwerpbureau Nederland, eveneens in Nieuwegein.